|
دكتر " حميده سعادتي " نويسنده كتاب در پيشگفتار اينگونه مي آورد:
هرچند معاینه بیمار، درخواست انجام آزمایش، تفسیر نتایج و تشخیص بیماری و در نهایت درمان بیمار به عهده پزشک معالج میباشد، اما بسیارند بیمارانی که به خاطر توجه بیشتر به وضعیت سلامت خود و علاقه شخصی مایلند اطلاعات بیشتری در مورد بیماری خود کسب کنند تا بتوانند در فرایند تشخیص و درمان آن همکاری موثرتری با پزشک معالج داشته باشند.
هدف از نشر این کتاب ارائه اطلاعات کاربردی و پاسخگویی به سئوالاتی است که اکثراً علاقهمند به دانستن آن هستند؛ اما به این معنی نیست که میتوان با استفاده از آن اقدام به تشخیص و درمان نمود. مسئولیت تشخیص و درمان فقط بر عهده پزشک معالج است
آزمايشگاه نقش بسيار حياتي در امر تشخيص و درمان بيماران ايفا مي‌نمايد. پيشرفت تكنولوژي تأثير بسياري در زمينه‌ي تشخيص پزشكي داشته و بهبود قابل توجهي در روند انجام آزمون‌هاي آزمايشگاهي به وجود آورده است. روش‌هاي تشخيصي به‌سرعت در حال تحولند. امروزه با استفاده از دستگاه‌هاي تمام‌اتوماتيك كه از تكنولوژي بسيار پيشرفته براي طراحي و ساخت آن‌ها استفاده شده‌است، آزمايشگاه‌ها قادرند با استفاده از كم‌ترين حجم نمونه و در زماني بسيار كوتاه، پيچيده‌ترين آناليزها را انجام دهند، بنابراين پزشكان،اكثر اطلاعات مورد نياز جهت كمك به تشخيص بيماري را از طريق آزمون‌هاي آزمايشگاهي، مطالعات تصوير برداري و ساير روش‌هاي پاراكلينيكي به دست مي‌آورند. از نتايج آزمايش‌هاي باليني، سيتولوژي و پاتولوژيعلاوه بر تشخيص بيماري در مانيتور كردن روند بيماري و ارزيابي اثربخشي درمان نيز استفاده مي‌شود. در اين ميان روش‌هاي مولكولي به دليل دارا بودن حساسيت و ويژگي بالا، جايگاه ويژه‌اي را در تشخيص آزمايشگاهي به خود اختصاص داده است.
جهت همكاري هوشمندانه و آگاهانه در پيگيري روند تشخيص و درمان، داشتن اطلاعات كافي از روش‌هاي تشخيصي و كاربرد آن‌ها ضرورت دارد. اين كتاب بر آن است تا اطلاعات مفيدي را براي خوانندگان خود فراهم آورد، تا اين عزيزان بتوانند پس از مطالعه‌ي آن به عنوان يك فرد آگاه، گزينه‌هاي درماني و تشخيصي مختلف را به‌درستي ارزيابي كرده و آگاهانه و هدفدار با تيم مراقبت‌هاي درماني ـ پزشك و آزمايشگاه ـ به منظور كسب نتايج مطلوب همكاري نمايند.
آزمايش‌هاي تشخيصي باليني به سه گروه تقسيم مي‌شوند:
1. تست‌هاي غربالگري: هدف از آزمون‌هاي غربالگري، شناسايي اختلالات احتمالي به منظور تشخيص زودرس و برنامه‌ريزي جهت اقدامات پيشگيرانه يا درمان به موقع است. براي مثال اندازه‌گيري قند ادرار براي تشخيص ديابت، تجسس آنتي‌ژن اختصاصي پروستات براي تشخيص سرطان پروستات و تجسس خون مخفي در مدفوع براي تشخيص سرطان روده بزرگ را مي‌توان نام برد.
2. تست‌هاي تشخيصي: اين تست‌ها در طب باليني به منظور تشخيص بيماري و شناسايي علت و عامل به وجود آورنده‌ي آن استفاده مي‌شوند. براي مثال بررسي بيوپسي از كولون براي تشخيص سرطان يا سنجش ميزان TSH براي تشخيص بيماري‌هاي تيروئيد را مي‌توان نام برد.
3. تست‌هاي نظارتي: براي مانيتور كردن بيماران در طي دوره‌ي درمان و نيز پس از آن جهت ارزيابي روند پيشرفت يا بهبود بيماري و تشخيص عود- بازگشت - بيماري استفاده مي‌شوند. براي مثال، اندازه‌گيري دوره‌اي CEA در بيماران مبتلا به سرطان روده و هموگلوبين A1c جهت ارزيابي چگونگي كنترل قند خون در بيماران ديابتي را مي‌توان نام برد.
عوامل متعددي در نتايج آزمايش‌ها تأثير مي‌گذارند. به طور كلي عوامل مداخله‌گر را مي‌توان به سه دسته‌ي عمده تقسيم كرد.
الف. عوامل پري‌آناليتيكال: شرايط عمومي فرد (سن و جنسيت)، عادت غذايي، داروهاي مصرفي، فعاليت فيزيكي، شرايط روحي و رواني، استرس و اضطراب، رعايت ناشتا ماندن و رعايت شرايط لازم براي آزمايش‌هاي خاص توسط بيمار، همگي در كيفيت نمونه و نتيجه‌ي آزمايش‌ها تأثير مي‌گذارند.
ب. عوامل آناليتيكال: كيفيت نمونه‌ي تهيه شده، نحوه حمل و نگهداري نمونه، روش آناليز و كنترل كيفيت تمامي مراحل كار، همگي در نتيجه‌ي آزمايش تأثير مي‌گذارند.
ج. عوامل پُست آناليتيكال: نحوه‌ي گزارش، چاپ و بسته‌بندي جواب و نحوه‌ي انتقال اطلاعات به پزشك معالج، در چگونگي نتيجه‌گيري و تفسير نتايج آزمايش نقش مهمي دارد.
آزمايش‌هايي كه در اين مجموعه شرح داده شده است، با اسامي علمي رايج آن‌ها و به ترتيب ABC مرتب شده‌اند. آزمايش‌هاي باليني بيش از 1000 نوع‌اند، اما توضيح تمام آن‌ها در يك مجموعه براي اكثريت علاقه‌مندان قابل استفاده نخواهد بود؛ به‌علاوه همه‌ي تست‌ها به طور معمول و روزمره مورد استفاده قرار نمي‌گيرند. بنابراين در اين مجموعه، سعي شده است تا تمام تست‌هاي رايجي كه جهت غربالگري يا تشخيص بيماري مورد استفاده قرار مي‌گيرند، گنجانده شود.
براي هر يك از تست‌ها علاوه بر معرفي آزمايش، كاربرد و هدف از انجام آن، علل افزايش و كاهش پارامترها و علايم ناشي از آن‌ها و همچنين تفسير نتيجه‌ي آزمايش شرح داده شده است.
اگر آزمون مورد نظر شما در اين كتاب فهرست نشده است، مي‌توانيد از آزمايشگاه يا هر مركز پزشكي كه آزمايش را براي شما انجام داده است، در مورد آن اطلاعات لازم را درخواست نماييد. مطمئناً آزمايشگاه اين اطلاعات را در اختيار شما قرار خواهد داد.
سخن آخر اين كه
براي تفسير نتايج آزمايش همواره بايد به اين نكته توجه داشت كه پزشك معالج به منظور شناسايي علت بيماري و رسيدن به تشخيص نهايي، آزمايش‌ها را درخواست مي‌نمايد لذا لازم است تفسير نتايج آزمايش‌ها نيز با در نظر گرفتن تمامي علايم و نشانه‌هاي بيماري و در دست داشتن اطلاعات كامل بيمار انجام شود.
پرسش‌هايتان را به اين آدرس ايميل كنيد: tests@saadatilab.com
|